Historia

Rys historyczny opracował: Prof dr. hab. Andrzej Pidek
W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku na postęp w pszczelarstwie oddziaływano poprzez kursy i wykłady w szkołach zawodowych lub stopnia podstawowego. W niektórych środowiskach ambicje pszczelarskie sięgały również szkolnictwa wyższego, gdzie też realizowano je dydaktycznie.
W roku 1935 decyzją Lubelskiej Izby Rolniczej powołano Pszczelniczy Zakład Doświadczalny, a jego kierownictwo powierzono dr Antoniemu Demianowiczowi. Dzięki staraniom Stanisława Jasińskiego,
a w roku 1937 Antoniego Demianowicza udało się włączyć go do struktur Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Zatem rok 1937 jest graniczną datą początków istnienia naukowej placówki pszczelniczej. Okres okupacji hitlerowskiej na wiele lat zamroził wszelkie działania i inicjatywy. Po wojnie dążenie do utworzenia naukowej placówki pszczelarskiej było obserwowane w wielu rejonach kraju, ale i tym razem Lublin wykazał największą siłę przebicia.
Z dniem 1 lutego 1946 roku za zgodą Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych placówkę taką utworzono i włączono ją w strukturę organizacyjną Lubelskiej Izby Rolniczej.
Na początku zorganizowano 4 wydziały i 1 zakład: Wydział Pastwisk Pszczelich (inż. L. Majeranowski i inż. A. Szulc)
- Wydział Chemii i Technologii (inż. W. Liśkiewicz i inż. J. Curyłło)
- Wydział Higieny Pszczół (lek.wet. Z. Szkutnik i od 1947 r. lek.wet. W. Patyra)
- Wydział Oświaty (prof. W. Bojarczuk i mgr S. Surdacki)
- Zakład Hodowli Matek (mgr T. Wawryn i mgr Z. Wasilewska)
W końcu roku utworzono
- Wydział Ekonomiki i Planowania (mgr L. Bornus i inż. L. Szczepański).
Pod koniec roku 1946 zaczęto likwidować izby rolnicze. W związku z zaistniałą sytuacją Instytut Pszczelarski próbowano włączyć do PINGW w Puławach co nie udało się i Instytut został włączony do Centralnego Związku Samopomocy Chłopskiej. Ten trudny okres trwał na szczęście niewiele ponad rok. Ale i rok 1948 również nie jest zbyt pomyślny - znów trwają próby włączenia Instytutu do PINGW w Puławach.Tym razem znika nazwa Instytut Pszczelarski, powstaje Dział Pszczelarski,
a dawne wydziały stają się zakładami, zgodnie ze strukturą organizacyjną PINGW. Siedziba jednak dalej pozostaje w Lublinie. Z dniem 1 września 1950 roku następny wstrząs - pszczelnictwo zostaje przydzielone Instytutowi Zootechniki w Krakowie w formie Oddziału Pszczelarskiego,
co zdecydowanie negatywnie odbija się na sytuacji finansowej i kadrowej. Dużym zaskoczeniem dla kadry pszczelarskiej jest włączenie Oddziału Pszczelarskiego Instytutu Zootechniki do Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach Skierniewicach dniem 1 stycznia 1951 roku. Okazało się, że spowodowała to centralna decyzja samego Bolesława Bieruta. W Instytucie Sadownictwa pszczelarstwo miało przynajmniej pełną niezależność w zakresie merytorycznym, siedziba zaś pozostawała dalej w Lublinie. Przeniesienie placówki z Lublina do Skierniewic nastąpiło dopiero w końcu 1955 roku. Przedtem jednak zaistniała szansa na utworzenie samodzielnego Instytutu Pszczelarskiego, do czego w końcu niestety nie doszło wskutek zmiany koncepcji organizacji nauk rolniczych, w których znów postawiono na wielkie placówki badawcze. Od 1 marca 1953 kierownictwo Zakładu powierzono doc. dr hab. L. Bornusowi. Dział rozwijał się równolegle do całości Instytutu i w 1963 roku przemianowano go na Oddział z trzema zakładami:
- gospodarki pasiecznej
- chemii i technologii produktów pszczelich
- botaniki pszczelarskiej
Ze względu na skromne warunki w Skierniewicach, a także brak pożytków pszczelich w tym rejonie, niesprzyjających badaniom pasiecznym, zainicjowano pomysł przeniesienia Oddziału do Puław, gdzie od lat istniało pewne zakotwiczenie w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym Górna Niwa.
Po konsultacjach z Ministerstwem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i osobistej wizytacji ministra prof. dr Z. Okuniewskiego, zapadła decyzja o przeniesieniu Oddziału do Puław i jego lokalizacji w pałacu „Marynki”, należącym ostatnio do Instytutu Zootechniki w Krakowie. Fundusze na remonty i adaptację pomieszczeń przyznał osobiście sam minister. Dzięki tej mądrej i wyważonej decyzji praca naukowa w pszczelnictwie stała się wreszcie stabilna i na szczęście bez większych wstrząsów i niepokojów Zakład Pszczelnictwa, jako jedyna tego typu placówka naukowa, funkcjonuje w Puławach do dzisiaj i dobrze służy polskiemu pszczelarstwu.
Na podstawie książki prof. dr hab. Leona Burnusa „Z historii Instytutu Pszczelarskiego” powyższy tekst opracował dr Piotr Skubida