Historia

Historia.
Siedzibą Zakładu Pszczelnictwa w Puławach jest zabytkowy pałac zwany Pałacem Marynki. Zbudowany został 200 lat temu (1790-1794) przez inż. Joachima Hempla wg projektu Christiana Piotra Aignera jako prezent ślubny dla Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej córki Adama i Izabeli z Flemingów.
Napis na fryzie budynku ISTE TERRARUM MIHI PRAETER OMNES ANGULUS RIDET (ze wszystkich zakątków ziemi ten najbardziej się do mnie uśmiecha) jest fragmentem ody Horacego. Został on wybrany przez rozmiłowaną w kulturze antycznej właścicielkę pałacu, która jest autorką pierwszej polskiej powieści sentymentalnej "Malwina czyli domyślność serca". Dominującym akcentem klasycystycznej elewacji pałacu jest koryncki portyk wgłębny. Attyka kryjąca dach ożywiona jest festonami, które zachowały się nad portykiem. We wnętrzu środkowy okrągły salon o bogatej ornamentacji ścian (sala balowa), nakrywała kiedyś kopuła z czworobocznymi kasetonami. Z czasem kopułę zamieniono na okrągły pokój na drugim piętrze. Boczne pokoje na parterze, przebudowywane były przez użytkowników, straciły ozdoby ścian i sufitów jeszcze w XIX w. na skutek przebudowy. Meble w sali balowej zostały wykonane w 1970 r. w Kalwarii Zebrzydowskiej. Maria Wirtemberska w pałacu prawie nie zamieszkiwała, zaraz po wybudowaniu został on zdewastowany przez wojska rosyjskie. Po 1800 r. w odrestaurowanym pałacu umieszczano przeważnie gości. Stacjonowało tu ponoć dowództwo wojsk napoleońskich będących w odwrocie spod Moskwy. Od czasu przeniesienia Instytutu Agronomicznego z Marymontu do Puław pałac przeznaczono na pracownie naukowe poszczególnych jego działów. W istniejących od tej pory w Puławach kolejnych instytutach rolniczych w niejednakowym nasileniu i w zróżnicowanym zakresie wykładane było pszczelarstwo.

Rys historyczny opracował: Prof dr. hab. Andrzej Pidek

W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku na postęp w pszczelarstwie oddziaływano poprzez kursy i wykłady w szkołach zawodowych lub stopnia podstawowego. W niektórych środowiskach ambicje pszczelarskie sięgały również szkolnictwa wyższego, gdzie też realizowano je dydaktycznie.
W roku 1935 decyzją Lubelskiej Izby Rolniczej powołano Pszczelniczy Zakład Doświadczalny, a jego kierownictwo powierzono dr Antoniemu Demianowiczowi. Dzięki staraniom Stanisława Jasińskiego,
a w roku 1937 Antoniego Demianowicza udało się włączyć go do struktur Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Zatem rok 1937 jest graniczną datą początków istnienia naukowej placówki pszczelniczej. Okres okupacji hitlerowskiej na wiele lat zamroził wszelkie działania i inicjatywy. Po wojnie dążenie do utworzenia naukowej placówki pszczelarskiej było obserwowane w wielu rejonach kraju, ale i tym razem Lublin wykazał największą siłę przebicia.
Z dniem 1 lutego 1946 roku za zgodą Ministerstwa Rolnictwa i Reform Rolnych placówkę taką utworzono i włączono ją w strukturę organizacyjną Lubelskiej Izby Rolniczej.
Na początku zorganizowano 4 wydziały i 1 zakład: Wydział Pastwisk Pszczelich (inż. L. Majeranowski i inż. A. Szulc)
- Wydział Chemii i Technologii (inż. W. Liśkiewicz i inż. J. Curyłło)
- Wydział Higieny Pszczół (lek.wet. Z. Szkutnik i od 1947 r. lek.wet. W. Patyra)
- Wydział Oświaty (prof. W. Bojarczuk i mgr S. Surdacki)
- Zakład Hodowli Matek (mgr T. Wawryn i mgr Z. Wasilewska)

W końcu roku utworzono
- Wydział Ekonomiki i Planowania (mgr L. Bornus i inż. L. Szczepański).

Pod koniec roku 1946 zaczęto likwidować izby rolnicze. W związku z zaistniałą sytuacją Instytut Pszczelarski próbowano włączyć do PINGW w Puławach co nie udało się i Instytut został włączony do Centralnego Związku Samopomocy Chłopskiej. Ten trudny okres trwał na szczęście niewiele ponad rok. Ale i rok 1948 również nie jest zbyt pomyślny - znów trwają próby włączenia Instytutu do PINGW w Puławach.Tym razem znika nazwa Instytut Pszczelarski, powstaje Dział Pszczelarski,
a dawne wydziały stają się zakładami, zgodnie ze strukturą organizacyjną PINGW. Siedziba jednak dalej pozostaje w Lublinie. Z dniem 1 września 1950 roku następny wstrząs - pszczelnictwo zostaje przydzielone Instytutowi Zootechniki w Krakowie w formie Oddziału Pszczelarskiego,
co zdecydowanie negatywnie odbija się na sytuacji finansowej i kadrowej. Dużym zaskoczeniem dla kadry pszczelarskiej jest włączenie Oddziału Pszczelarskiego Instytutu Zootechniki do Instytutu Sadownictwa w Skierniewicach Skierniewicach dniem 1 stycznia 1951 roku. Okazało się, że spowodowała to centralna decyzja samego Bolesława Bieruta. W Instytucie Sadownictwa pszczelarstwo miało przynajmniej pełną niezależność w zakresie merytorycznym, siedziba zaś pozostawała dalej w Lublinie. Przeniesienie placówki z Lublina do Skierniewic nastąpiło dopiero w końcu 1955 roku. Przedtem jednak zaistniała szansa na utworzenie samodzielnego Instytutu Pszczelarskiego, do czego w końcu niestety nie doszło wskutek zmiany koncepcji organizacji nauk rolniczych, w których znów postawiono na wielkie placówki badawcze. Od 1 marca 1953 kierownictwo Zakładu powierzono doc. dr hab. L. Bornusowi. Dział rozwijał się równolegle do całości Instytutu i w 1963 roku przemianowano go na Oddział z trzema zakładami:
- gospodarki pasiecznej
- chemii i technologii produktów pszczelich
- botaniki pszczelarskiej

Ze względu na skromne warunki w Skierniewicach, a także brak pożytków pszczelich w tym rejonie, niesprzyjających badaniom pasiecznym, zainicjowano pomysł przeniesienia Oddziału do Puław, gdzie od lat istniało pewne zakotwiczenie w Sadowniczym Zakładzie Doświadczalnym Górna Niwa.
Po konsultacjach z Ministerstwem Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej i osobistej wizytacji ministra prof. dr Z. Okuniewskiego, zapadła decyzja o przeniesieniu Oddziału do Puław i jego lokalizacji w pałacu „Marynki”, należącym ostatnio do Instytutu Zootechniki w Krakowie. Fundusze na remonty i adaptację pomieszczeń przyznał osobiście sam minister. Dzięki tej mądrej i wyważonej decyzji praca naukowa w pszczelnictwie stała się wreszcie stabilna i na szczęście bez większych wstrząsów i niepokojów Zakład Pszczelnictwa, jako jedyna tego typu placówka naukowa, funkcjonuje w Puławach do dzisiaj i dobrze służy polskiemu pszczelarstwu.

Na podstawie książki prof. dr hab. Leona Burnusa „Z historii Instytutu Pszczelarskiego” powyższy tekst opracował dr Piotr Skubida